Nhìn rõ khoa học dởm (tt)

September 21, 2012 by Kinh Nguyen

[caption id="attachment_553" align="alignnone" width="575"] Hình 1. Biểu đồ hình nón trong phân tích tổng hợp[/caption]

...tiếp theo bài 1.

Hóa ra những gì đã xảy ra là những thông tin tiêu cực đều đã mất tích, nó được giấu kín khỏi các bác sĩ và các bệnh nhân. Và đây là phần quan trọng nhất của toàn câu chuyện. Nó là đỉnh cao của bằng chứng. Chúng ta cần phải có tất cả dữ liệu từ cuộc điều trị đặc biệt để biết nó có thật sự đạt hiệu quả hay không. Và đây là 2 cách mà bạn có thể phát hiện một số dữ liệu đã bị mất tích hay không. Bạn có thể sử dụng các số liệu thống kê hay những sự kiện. Riêng tôi, tôi thích số liệu thống kê hơn, vị vậy, đó là những gì tôi sẽ nói trước.

Hình 1 là biểu đồ hình nón(xem thêm) trong một phân tích tổng hợp các nghiên cứu . Và phân tích tổng hợp là cách phát hiện rất tốt những tư liệu tiêu cực bị che dấu. Biểu đồ thể hiện các các thử nghiệm đã được thực hiện trên một điều trị. Trên biểu đồ, mỗi điểm chấm là một thử nghiệm. Những chấm cao hơn là những thử nghiệm lớn (cỡ mẫu lớn) hơn, có sai số chuẩn nhỏ hơn. Cho nên chúng có ít những kết quả dương tính giả, âm tính giả, (hay không có số đo kết hợp quá lớn hay quá nhỏ) những thử nghiệm lớn này gần với đáp án đúng.

Sau đó ở phía phía dưới, nếu có sự thiếu khách quan nguồn dữ liệu, nếu những thử nghiệm âm tính nhỏ biến mất, bạn có thể thấy nó không xuất hiện trong biểu đồ này. Trong hình 1 những thử nghiệm cỡ mẫu nhỏ kết quả  âm tính nên xuất hiện ở phía dưới bên trái đã không xuất hiện. Điều này sẽ cho thấy có thể có sự thiếu khách quan nguồn dữ liệu trong một nghiên cứu về ...sự thiếu khách quan nguồn dữ liệu! :D

Đó là cách để chứng minh bằng thống kê, nhưng còn theo các sự kiện thì sao? Đây là một loại thuốc gọi là reboxetine. Đây là thuốc mà tự tay tôi đã kê đơn cho các bệnh nhân. Và tôi đã đọc các thử nghiệm về thuốc này.Tất cả đều tích cực. Tất cả đều được thực hiện tốt.. Tôi không tìm thấy lỗi. Thật không may, hóa ra rất nhiều trong số những thử nghiệm này bị che giấu. Thực sự, có 76% trong tất cả các thử nghiệm được thực hiện với loại thuốc này bị giấu kín khỏi các bác sĩ và bệnh nhân.

Bạn thử nghĩ, nếu tôi tung đồng xu 100 lần, và tôi có quyền giữ kín với bạn đáp án của một nửa số lần thì thực sự tôi có thể nói với bạn rằng tôi có một đồng xu hai mặt như nhau. Nếu chúng ta bỏ mất một nửa dữ liệu, chúng ta không bao giờ biết được hiệu quả thực sự của những viên thuốc này là gì.

Và đây không phải là một sự kiện cá biệt. Khoảng một nửa trong tất cả các dữ liệu thử nghiệm về thuốc chống suy nhược đã bị giữ kín, nhưng nó thậm chí còn đi xa hơn. Nhóm Cochrane ở Bắc Âu đã cố gắng thu thập các dữ liệu đó để gộp chúng lại để phân tích (Cochrane là tổ chức phi lợi nhuận quốc tế đã đưa ra bài phê bình hệ thống về tất cả các dữ liệu đã được công bố) và họ cần phải có tất cả các dữ liệu có từ các thử nghiệm để làm việc. Tuy nhiên, Cơ quan y tế châu Âu đã giữ lại một nửa dữ kiện trong ba năm liền.

Đây là vấn đề chưa có giải pháp. Và để cho thấy nó trầm trọng thế nào, thì đây là thuốc Tamiflu mà các chính phủ trên thế giới đã chi hàng tỷ tỷ đô la. Họ bỏ tiền ra dựa trên cam đoan đây là một loại thuốc sẽ làm giảm tỷ lệ biến chứng bệnh cúm. Chúng ta đã có dữ liệu cho thấy nó sẽ làm giảm thời gian cúm của bạn trong vài giờ. Nhưng tôi thực sự không quan tâm điều đó. Chính phủ không quan tâm điều đó. Tôi rất tiếc nếu bạn bị cúm, tôi biết là nó kinh khủng, nhưng chúng tôi sẽ không chi hàng tỷ đô la chỉ để giảm thời gian các triệu chứng cúm của bạn trong nửa ngày. Chúng tôi kê đơn những loại thuốc này, chúng tôi dự trữ nó cho những trường hợp khẩn cấp với suy nghĩ rằng chúng sẽ làm giảm số lượng biến chứng, đó là viêm phổi và đó là cái chết. Nhóm Cochrane về bệnh truyền nhiễm có trụ sở tại Ý đã cố gắng thu thập đầy đủ dữ liệu của các công ty dược để họ có thể đưa ra kết luận đầy đủ về việc thuốc này có hiệu quả hay không, và họ không thể nhận được thông tin đó. Không còn nghi ngờ gì nữa, đây đơn giản là vấn đề đạo đức lớn nhất đang y học đang đối mặt hiện nay. Chúng ta không thể đưa ra quyết định khi thiếu tất cả các thông tin.

Tôi nghĩ rằng, với tất cả những vấn đề trong khoa học, một trong những điều tốt nhất mà chúng ta có thể làm là phơi bày sự thật, tham gia vào quy trình và quan sát kĩ.

  Nguồn: Bài nói chuyện của Ben Goldacre, TED.com

Lưu ý: bài viết đã được biên tập theo tác giả để dễ hiểu cho người đọc, không phải nguyên văn